فرصت آبگیری هورالعظیم از دست رفت / مسوولان دو دستی میزشان را چسبیده اند! / محیط زیست هیچ هواپیمای اطفای حریق ندارد

به گزارش جام جم آنلاین، سالهاست که با شروع فصل گرما و خشک شدن گیاهان آتش به دامان جنگل ها و مراتع می افتد و صدای فریاد درختان، حیوانات و جانداران زیادی را به فلک می رساند. این قصه تکراری البته، ظاهرا برای مسوولان قابل پیش بینی نیست؛ چرا که هر سال با شروع آتش سوزی ها غافلگیر می شوند. به قدری غافلگیر که همه چیز را به دست قضا و قدر می سپارند که پاییز از راه برسد تا مگر بارش باران صدای فریاد درختان و حیوانات بی پناه را بشنود و مرهمی شود بر دردشان.
محمد درویش، مدیرکل سابق دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با جام جم آنلاین توضیح داد: با وجود اینکه امسال سال خشکی بود و علوفه در کف بستر جنگل ها نسبت به سال گذشته خیلی کمتر بود، اما به دلیل کمبود نیروهای امدادی و گرمای شدید هوا عملکرد قابل دفاعی در این حوزه نداشتیم. در کشور ما سازمان متولی جنگل ها و محیط زیست به شدت فقیر است و از امکانات لازم برخوردار نیست. این سازمان ها حتی یک دستگاه هواپیمای اطفای حریق را هم ندارد و در نتیجه تمام مسوولیت این ماجرا بر عهده نیروهای ارتش و سپاه نهاده شده. چون فقط نیروهای ارتش و سپاه هستند که یگان های هوایی در اختیار دارند. برای در اختیار گرفتن هواپیما و هلیکوپتر از این دو نهاد هم، سازمان متقاضی باید از قبل اعلام نیاز کند و مبلغ موردنظر را به حساب ارتش و سپاه واریز کند که بتواند از آنها هواپیما و هلیکوپتر بگیرد، اما از آنجا که آتش سوزی در مراتع و جنگل ها یکدفعه رخ می دهد عملا زمانی نیروهای نظامی وارد میدان می شوند که بخش عظیمی از جنگل ها از دست رفته است.

رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی «یونسکو»، ادامه داد: در این باره هیات دولت باید مصوبه ای تصویب کند که در هنگام آتش سوزی عرصه های طبیعی بدون درخواست سازمان های مربوطه، سپاه و ارتش در کمترین زمان نیروهای کمکی شان را به این مناطق اعزام کنند یا اینکه به سازمان هایی مانند سازمان محیط زیست و جنگل ها اجازه دهند که خودشان به یگان های هوایی اختصاصی، مجهز شوند. همچنین علاوه بر یگان های هوایی در یگان های زمینی هم سازمان محیط زیست و جنگل ها فقیر هستند. سازمان محیط زیست هنوز ابزراهای اولیه و ضروری مانند پوتین کافی، آتش کوب، لباس های ضد حریق، خودروهای GPS دار و.... را ندارد. این سازمان از پارسال وعده داده بود که شماره ای سه رقمی در اختیار مردم قرار دهد که به محض اطلاع از آتش با آن تماس بگیرند، اما هنوز نتوانسته این وعده را عملی کند! چرا؟ چون بضاعت نرم افزاری و لجستیکی برای اطفای سریع حریق را ندارد.
 
او با اشاره به اهمیت برخورد قاطع با عاملان آتش سوزی مراتع و جنگل ها، اظهار کرد: برای پیشگیری از آتش سوزی مراتع و جنگل ها دستور العمل هایی توصیه و تعریف شده؛ از جمله استقرار یگان های مجهز و مراکزی متشکل از نیروهای انسانی کاربلد در جنگل ها که بلافاصله بعد از گزارش آتش سوزی وارد عمل شوند، اما این توصیه ها اجرایی نمی شوند. مطابق گزارش سازمان جنگل ها بیش از 90 درصد آتش سوزی ها در جنگل ها و مراتع ریشه انسانی دارد که البته بخشی عمدی و بخشی غیر عمدی است. خب، در این خصوص متولیان امر مثلا چند کلیپ جذاب آموزشی جهت حفظ و نگهداری از محیط زیست برای مردم تهیه کرده اند؟ یا کی شاهد توبیخ و تنبیه مقصران آتش سوزی های عمدی بودیم؟ حفظ محیط زیست نیازمند آگاهی مردم است و مادامیکه آگاهی نباشد شاهد چنین رخدادهایی از نوع عامدانه هم هستیم.  
 
او با هشدار گسترش این آتش سوزی های به جنگل های شمال کشور، تصریح کرد: ما هر سال شاهد آتش سوزی در جنگل های شمال کشور به خصوص در استان گلستان هستیم که حتی تا پاییز هم ادامه پیدا می کند. امسال هم پیش بینی می شود که وسعت و تعداد این آتش سوزی ها بیشتر باشد. امیدوارم که نیروهای امدادی، هلال احمر، ستاد حوادث غیرمرقبه و یگان های اطفای حریق سازمان جنگل ها و محیط زیست از حالا پیش بینی آن روز را کرده باشند.
 
این فعال محیط زیست با تاکید بر مهار آتش سوزی در جنگل های زاگرس، خاطرنشان کرد: جنگلبان ها، محیطبان ها و مردم منطقه زاگرس در مهار این آتش تا جایی که ممکن بود یاری رساندند، اما واقعیت این است که هر چه در دامنه های زاگرس بود، سوخت و دیگر چیزی نماند که بسوزد. پس آتش خاموش شد.
مدیر پیشین بخش سیاست محیط زیست در مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری با اشاره به وضعیت بحرانی تالاب هورالعظیم ادامه داد: تلفات گسترده ماهیان و آب‌تنی گاومیش‌ها در برکه‌های لجن حاکی از آن است که تالاب هورالعظیم یکی از بدترین وضعیت هایش در 10 سال گذشته می گذراند. دلیل مرگ گاومیش ها البته، به توسعه کشاورزی در بالادست هورالعظیم برمی گردد و مهمتر از آن به فرصتی که 2 سال پیش از دست رفت. 2 سال پیش سیل بی سابقه ای داشتیم که طی آن فرصت آبگیری کامل هورالعظیم بود که از دست دادیم. آن زمان دیوار حائل را شکستیم که آب را به سمت شط العرب و عراق هدایت کنیم. چون می ترسیدیم آب وارد دکل های نفتی در میدان آزادگان شود. غافل از آنکه برخی از مناطق هورالعظیم 14 متر عمق دارد و اگر از آن فرصت استفاده کرده بودیم حداقل تا 4-5 سال حتی با خشکسالی صد در صد هم می توانستیم امید به آن داشته باشیم که آب در هورالعظیم بماند که این فرصت را هم مانند بسیار فرصت های دیگر به دلیل جانمایی غلط دکل های نفتی مان در میدان آزادگان از دست دادیم.
 
درویش در تشریح تاثیر خشکسالی سراسری کشور بر دریاچه ارومیه بیان داشت: دریاچه ارومیه نسبت به شش حوزه اصلی کشور بهترین وضعیت را از نظر ریزش های آسمانی دارد. با این وجود اما، بیش از 15 درصد دریاچه آب ندارد و وضعیت خوبی در آن دیده نمی شود. اگر قرار بود همین وضعیت خشکسالی در کل کشور در دریاچه ارومیه هم برقرار باشد الان حتی یک قطره آب هم در دریاچه ارومیه نبود. به این خاطر که امسال وزارت نیرو هم به تعهدات خودش عمل نکرد. حق آبه رها نکرد و ما همچنان شاهد تولید انبوه سیب و چغندر و البته صادرات محصولات کشاورزی یعنی صادرات آب مجازی از حوزه آبخیز دریاچه ارومیه هستیم. در صورتیکه قرار بود ستاد احیای دریاچه ارومیه اجازه صادرات آب مجازی را از حوزه آبخیز دریاچه ارومیه ندهد.
 
این فعال محیط زیست در پایان با تاکید بر اینکه سلامت محیط زیست در گرو آینده نگری است، گفت: مقابل محیط زیست مسوول هستیم تا جامعه ای پاک و عاری از آلودگی به آیندگان تحویل دهیم. بنابراین بهتر است مسوولان وقتی تخصص لازم در این حوزه را ندارند استعفا بدهند و به هر قیمت به میزشان نچسبند. متولیان کشور باید فراخوان بدهند و از متخصصان و نخبه گان دعوت به حضور در مسوولیت های راهبردی در کشور کنند. ما نیاز به خردمندی داریم و تا زمانیکه در چیدمان توسعه کشور خرمندی حاکم نباشد، شاهد همین مشکلات هستیم. سالهاست که می گوییم باید وابستگی معیشتی به منابع آب و خاک را در کشوری که در کمربند خشک جهان قرار گرفته کاهش داد، اما نه تنها گوش نمی دهند بلکه متهم مان می کنند به دشمنی و عناد. مادامیکه چنین نگرشی حاکم باشد هیچ امیدی به بهبود وضعیت موجود نیست.
 

ساناز قنبری / جام جم آنلاین